Is de middenweg tussen Rijnlanders en Angelsaksen begaanbaar?

Dat is ongeveer de meest gestelde vraag. Kunnen we niet het beste van de twee werelden meenemen en dat samenvoegen. En "Ja maar, ik ben van het en/en model". De waarheid ligt immers altijd in het midden'. Wij zeggen altijd dat een middenweg niet bestaat en zullen dat hier proberen toe te lichten.

Rijnlands is gebaseerd op andere principes dan Angelsaksisch. De vier principes waar we Rijnlands op baseren zijn Vakmanschap, Verbinding, Vertrouwen en Inspiratie (V3i) en de vier principes waar Angelsaksisch op gebaseerd is zijn Command, Control, Communication en Intelligence (C3i). Op basis van deze principes geef je vorm en inhoud aan je organisatie. Goed en fout is daarbij ter beoordeling aan de persoon die ze hanteert. 

Voor beide systemen zijn situaties en omstandigheden te bedenken waar de keuze goed te beargumenteren is of zelfs niet anders kan. Een ziekenhuis of een school met veel vakmensen in de voorste linie sluit sneller aan bij de Rijnlandse principes. Is het primaire doel van de organisatie om winst voor de aandeelhouders te generen dan is de keuze om je organisatie Angelsaksisch in te richten veel logischer. Winst maken is in een Rijnlandse organisatie ook een voorwaarde, maar dat hoeft niet perse ieder kwartaal. De organisatie zelf is immers geen handelswaar.

In de kern maak je als organisatie een keuze, maar eenmaal op de beurs is er geen keuze meer. Mintzberg adviseerde, elders op deze site, bedrijven zolang mogelijk het eigendom binnen de familie te houden.

De middenweg is voorzichtig manoeuvreren. Het Rijnlands gedachtegoed is ontstaan tussen het Amerikaans kapitalisme en het centralistische Russische communisme. In die zin was het Rijnlands eigenlijk altijd al de gulden middenweg.

Doordat de Muur verdween in 1989 viel het communisme weg en viel het de Fransman Michel Albert (1930-2015) op dat er twee vormen van kapitalisme waren. Enerzijds de Anglo-Amerikaanse-versie, sterk individualistisch gericht en hoe dan ook met een minimale overheid. Belasting is immers diefstal van de gewone burger. Anderzijds de Europees-Rijnlandse vorm van kapitalisme waarin uiteindelijk solidariteit van groot belang is en dat de overheid niet per definitie groot moet moet zijn, maar wel daadkrachtig om in te grijpen als er iets mis gaat. 

We hebben dat gemerkt in 2008 (de financiële crisis) en in 2020 (corona-crisis) hoe belangrijk het is dat het publiek belang gewaarborgd kan worden. In ons land vindt ongeveer 45% van iedere euro zijn weg via de overheid. We spreken dan over het herverdelen van geld om het algemeen belang te waarborgen. Dat geld gaat in ons land onder andere ook naar de Deltawerken. We moeten immers ook nog droge voeten houden.

Rijnlanders en Angelsaksen zijn het overigens wel eens over de uitspraak: 'Daar waar je autonomie wil hebben in de organisatie moet je er ook voor zorgen dat daar de juiste informatie beschikbaar is om beslissingen te nemen'.